सोमबार, १६ माघ २०७९, ११ : ५८
OR
कथा : प्रार्थना
सानेले दुवै हात जोड्यो र सरस्वती माताको प्रार्थना गर्दै मनमनै भन्यो– “सरस्वती माता मलाई आमाले भनेजस्तो वरदान चाहि“दैन । म आफै“ पढ्न र ठूलो मान्छे बन्न सक्छु । बरु मेरी आमाका तिघ्राहरु मोटा–मोटा, गाला पुक्क फुलेका र अङ्गुरहरु फर्सीका गट्टा जत्रा बनाइदिनु होला ।”
नयाँ पुस्तकको होड
चाडमा नयाँ पुस्तक निकाल्ने हाेड चले पनि प्रकाशकहरू भने चाड भन्दैमा पुस्तक विक्री नबढ्ने दावी गर्छन् ।
जगदम्बा श्री विजेता शान्तदास मानन्धरकाे प्रश्न ‘ बालबालिकालाइ प्रश्न गर्न सिकाएको खै ?’
प्रश्न सोध्न नै सिकाइँदैन । त्यसैले हाम्रा बालबालिका धेरै जिज्ञासु छैनन् । त्यसको प्रभावले अनुसन्धानकर्ता, वैज्ञानिक हुने संख्या कम छ । जबसम्म प्रश्न सोध्न सिकाइँदैन, विषयवस्तुलाई फराकिलो ढंगबाट सिकाउन लागिँदैन, उनीहरुको शिक्षा फराकिलो हुन्न । बालबालिकाले प्रश्न सोध्दा झिँजो मान्दै ‘कति सोधी रहेको’ भन्ने जस्तो जवाफ दिनुहुन्न ।
‘कमजोर लेखक पुरस्कार नपाउँदा रुन्छ’
सही लेखकलाई पुरस्कार पाउँदा–नपाउँदा कुनै फरक पर्दैन । ऊ निरन्तर साहित्यिक साधनामा लागिरहन्छ । जो कमजोर र कमसल लेखक हो उसले पुरस्कार नपाउँदा गुनासो गर्छ, रुन्छ ।
‘तथाकथित समालोचकहरुले गर्ने रिभ्यु खासै पढ्दिनँ र मान्दिनँ ’ : सुविन भट्टराई
समालोचना भनेको राम्रो–नराम्रो उल्लेख गर्नुपर्ने हुन्छ तर यहाँ त्यस्तो चलन छैन । समीक्षा लेनदेनमा आधारित अनि एक्सचेन्ज गरेर लेख्ने प्रवृत्ति छ । तथाकथित समालोचकहरुले गर्ने रिभ्यु खासै पढ्दिनँ र मान्दिनँ पनि ।
क्याटोगरी बाहिरका पावरफुल कवि
कविताका शब्द बुझ्न त्यत्ति धेरै माथापच्ची पनि गर्नु पर्दैन । सरल हुन्छन् शब्दहरु । अपाच्य नै किन नहोस्, चलन चल्तीका शब्द प्रयोग गर्छन् तर ती शब्द घोच्ने काँडाजस्ता तिखा हुन्छन् ।
साहित्य पुरस्कारको दलाली
पुरस्कारको काम प्रतिभाको सम्मान गर्नु हो तर सम्बन्ध निभाउन, शेखी झार्न, आफ्नो ओज देखाउन, आदानप्रदान गर्न यसको प्रयोग हुन थालेको महसुस श्रष्टाहरुले गरेको निकै भयो । किन बदनाम छन् पुरस्कार ?
‘ऐतिहासिक पात्रले मात्र चीनसँग नेपाल जोडिन सक्दैन’
कतिपयलाई नेपाल भन्ने देश नै थाहा रहेनछ । चीन भनेको छिमेकी हो भन्ने लाग्छ । तर आम नागरिक नेपालबारे जानकार छैनन् ।
एक कविको लोभलाग्दो स्टारडम : वाह, क्या क्रेज छ !
नवराज मञ्चमा उभिएर कविता वाचन गर्दाताकाको दृश्य देख्दा लाग्छ, उनी वाचन गरिरहेका छैनन्, हिप्नोटाइज गर्न मन्त्र उच्चारण गरिरहेका छन् ।
परशु प्रधानको अधुरो सपना
‘क्रान्तिका लागि त दस्तावेज लेखिन्छ साहित्य होइन। ‘कसैले साहित्यमा वाद हुन्छ भनेर छुट्टाउँछ भने म त्यसलाई साहित्य मान्दिन । साहित्य जीवन्त हुनुपर्छ । बाँधिएर लेख्ने सहित्य होइन । साहित्य चरित्र हो, वाद होइन ।’ परशु प्रधान
‘नेपाली साहित्य दलालीतर्फ जाँदैछ’
चल्तीका अधिकांश साहित्यकारमा राजनीतिक पार्टी र आइएनजिओले ल्याइदिने मुद्दामा मात्र केन्द्रित हुने प्रवृत्ति छ । तिनमा आफ्नो मौलिक चेत देखिँदैन । राजनीतिक दल नपुगेको ठाउँमा पुगेर नयाँ विचार, दर्शन दिनुपर्ने, उज्यालो छर्नुपर्नेमा उनैको फेरो समातेर हिँड्ने साहित्यकारहरु धेरै देखिन्छन् ।
‘हजुरबुबा बिपीलाई मिस गरिरहन्छु’
१० वर्ष देखि टिचिङ अस्पतालमा सेवारत डाक्टर अपर्णा कोइराला बस्नेत साहित्यमा हामफालेकी छिन् ‘फलेन्, इन् लभ्’ पुस्तकमार्फत् । अंग्रेजी भाषामा लेखिएको यो पुस्तककी लेखिकाको साइनो कोइराला परिवारसँग जोडिए पनि राजनीतिमा कति जोडिएकी छैनन् । पेसाले उनी डर्मिटोलोजिस्ट (छालारोग विशेषज्ञ) हुन् । बिरामीको स्वास्थ्य जाँच्दाजाँच्दै उनले कसरी समाजको नाडी जाँच्न भ्याइन् ? शुक्रवारकर्मी प्रजु पन्तले गरेको कुराकानी ।
'यौनलाई अश्लील भन्नु गलत हो'
हामी युवा छँदा समाजले अश्लील मान्ने कुरा अहिले समाजले सहजै स्वीकार्छ । यदि यौनलाई अश्लील भन्नुभएको हो भने पनि गलत हो । के यौन अश्लील हो र ? सान्दर्भिक बनाएर यौनका कुरालाई कलात्मक ढंगले साहित्यमा उतार्दा अश्लीलता हुँदैन ।
साहित्य ०७४ : लेखकभन्दा पाठक अगाडि
नेपाली लेखकभन्दा पाठक निकै अगाडि छन् । केही सर्भेहरूले पाठकभन्दा लेखक कम पढ्छन् भन्ने बताइरहेका छन् । भने जस्तो पुस्तक नपाएर पाठकहरु अंग्रेजी पुस्तकतर्फ ढल्केका पनि छन् । कतिपय लेखकहरू साहित्यमा सहानुभूति लेखेर आफूलाई पाठकमाझ परिचित गराउन खोजिरहेका जस्ता देखिन्छन् ।
‘छाडा लेख्नु यौन साहित्य होइन’
मानिसको यौन मनोभावनालाई टपक्कै टिपेर कलात्मक शैलीमा कथामार्फत प्रस्तुत गर्ने श्रीरामसिंह बस्नेत पेशाले पत्रकार हुन् । विभिन्न विधाका ८ पुस्तक निकालिसकेका बस्नेत मनोविश्लेषणात्मक कथा लेख्न बढी रुचाउँछन् । अहिले उनको ‘अनुहारहरू’ कथा सङ्ग्रह प्रकाशित भएको छ । मनोविश्लेषणात्मक यौन कथामा कलम चलाउन रुचाउने बस्नेतले लेखन र अहिलेको शैलीबारे प्रजु पन्तसँग साटेको अनुभव ।
शिवानीकाे प्रश्न : म किन साहित्यकार भनेर चिनिन नहुने ?
किताब लेख्ने घोषणा गर्नुभन्दा अगाडि नै रेडियो नाटक लेखेको हो । नाटककारलाई लेखक तथा साहित्यकार नमान्ने हो र ? त्यस्तो आरोप लगाउनेलाई भन्दिनुस् के सेक्सपियर साहित्यकार होइनन् ? मैले सन् २००७ मा नै नाटक लेखेको हो । अनि म किन साहित्यकार भनेर चिनिन नहुने ?
बन्दुक र कलमको संयोजनकारी
‘पुरस्कार मलाई दिनुस्, त्यो राशि बराबरको नगद तपाईंलाई नै भने’ भनेर पुरस्कार वितरकलाई पनि फकाइन्छ भन्ने पनि सुन्नमा आउँछ ।'
‘घामकिरी’ फिटिक्कै मन परेन
कुनै लेखकको अघिल्लो पुस्तक राम्रो लागेर अर्काे पुस्तक पनि पढ्यो त्यो राम्रो हुँदैन । खालेद हासेनीको ‘एण्ड दि माउन्टेन इचोड’ राम्रो लागेन । उनका अघिल्ला कृतिहरु ‘दि काइट रर्नर’ र ‘अ थाउजेन्ड स्पेलेन्डडसन्स राम्रो लागेर पढेको थिएँ । अनि नयनराज पाण्डेको ‘घामकिरी’ फिटिक्कै मन परेन ।
‘कुनै पुस्तकले मलाई रुवाउन सकेको छैन’
मान्छेहरु सेन्टिमेन्टल गीत सुन्दा पनि रोइदिन्छन् । फिल्म हेर्दा पनि रुन्छन्, तर मलाई अहिलेसम्म कुनै पुस्तकले रुवाउन सकेको छैन ।
ब्याक बेञ्चर ‘भ्यालेण्टिना’
सगौरव भन्छु म ब्याक बेन्चर थिएँ, र छु । पढाइमा लद्दु भएर होइन । कक्षाको अन्तिम बेञ्चमा बसेर पढ्नुको मज्जा यो छोटेमोटे कथाको काइते चिर्कटोमा अटाउँदैन । तपाईंहरूमध्ये कोही त प्रेममा पर्नु भएकै होला । यदि पर्नु भएको भए राजधानीमा गुड्ने लोकल बसको अन्तिम सिटमा बसेर यात्रा गर्नुको अद्भूत आनन्द तपार्इंहरूको प्रेम जोडीलाई पनि थाहा हुँदो हो ।
Copyright 2023 Nepal Republic Media Pvt. Ltd.
| All rights reserved.