बिहिबार, ०९ फागुन २०७५, ०० : २५
OR
परशु प्रधानको अधुरो सपना
‘क्रान्तिका लागि त दस्तावेज लेखिन्छ साहित्य होइन। ‘कसैले साहित्यमा वाद हुन्छ भनेर छुट्टाउँछ भने म त्यसलाई साहित्य मान्दिन । साहित्य जीवन्त हुनुपर्छ । बाँधिएर लेख्ने सहित्य होइन । साहित्य चरित्र हो, वाद होइन ।’ परशु प्रधान
‘नेपाली साहित्य दलालीतर्फ जाँदैछ’
चल्तीका अधिकांश साहित्यकारमा राजनीतिक पार्टी र आइएनजिओले ल्याइदिने मुद्दामा मात्र केन्द्रित हुने प्रवृत्ति छ । तिनमा आफ्नो मौलिक चेत देखिँदैन । राजनीतिक दल नपुगेको ठाउँमा पुगेर नयाँ विचार, दर्शन दिनुपर्ने, उज्यालो छर्नुपर्नेमा उनैको फेरो समातेर हिँड्ने साहित्यकारहरु धेरै देखिन्छन् ।
‘हजुरबुबा बिपीलाई मिस गरिरहन्छु’
१० वर्ष देखि टिचिङ अस्पतालमा सेवारत डाक्टर अपर्णा कोइराला बस्नेत साहित्यमा हामफालेकी छिन् ‘फलेन्, इन् लभ्’ पुस्तकमार्फत् । अंग्रेजी भाषामा लेखिएको यो पुस्तककी लेखिकाको साइनो कोइराला परिवारसँग जोडिए पनि राजनीतिमा कति जोडिएकी छैनन् । पेसाले उनी डर्मिटोलोजिस्ट (छालारोग विशेषज्ञ) हुन् । बिरामीको स्वास्थ्य जाँच्दाजाँच्दै उनले कसरी समाजको नाडी जाँच्न भ्याइन् ? शुक्रवारकर्मी प्रजु पन्तले गरेको कुराकानी ।
'यौनलाई अश्लील भन्नु गलत हो'
हामी युवा छँदा समाजले अश्लील मान्ने कुरा अहिले समाजले सहजै स्वीकार्छ । यदि यौनलाई अश्लील भन्नुभएको हो भने पनि गलत हो । के यौन अश्लील हो र ? सान्दर्भिक बनाएर यौनका कुरालाई कलात्मक ढंगले साहित्यमा उतार्दा अश्लीलता हुँदैन ।
साहित्य ०७४ : लेखकभन्दा पाठक अगाडि
नेपाली लेखकभन्दा पाठक निकै अगाडि छन् । केही सर्भेहरूले पाठकभन्दा लेखक कम पढ्छन् भन्ने बताइरहेका छन् । भने जस्तो पुस्तक नपाएर पाठकहरु अंग्रेजी पुस्तकतर्फ ढल्केका पनि छन् । कतिपय लेखकहरू साहित्यमा सहानुभूति लेखेर आफूलाई पाठकमाझ परिचित गराउन खोजिरहेका जस्ता देखिन्छन् ।
‘छाडा लेख्नु यौन साहित्य होइन’
मानिसको यौन मनोभावनालाई टपक्कै टिपेर कलात्मक शैलीमा कथामार्फत प्रस्तुत गर्ने श्रीरामसिंह बस्नेत पेशाले पत्रकार हुन् । विभिन्न विधाका ८ पुस्तक निकालिसकेका बस्नेत मनोविश्लेषणात्मक कथा लेख्न बढी रुचाउँछन् । अहिले उनको ‘अनुहारहरू’ कथा सङ्ग्रह प्रकाशित भएको छ । मनोविश्लेषणात्मक यौन कथामा कलम चलाउन रुचाउने बस्नेतले लेखन र अहिलेको शैलीबारे प्रजु पन्तसँग साटेको अनुभव ।
शिवानीकाे प्रश्न : म किन साहित्यकार भनेर चिनिन नहुने ?
किताब लेख्ने घोषणा गर्नुभन्दा अगाडि नै रेडियो नाटक लेखेको हो । नाटककारलाई लेखक तथा साहित्यकार नमान्ने हो र ? त्यस्तो आरोप लगाउनेलाई भन्दिनुस् के सेक्सपियर साहित्यकार होइनन् ? मैले सन् २००७ मा नै नाटक लेखेको हो । अनि म किन साहित्यकार भनेर चिनिन नहुने ?
बन्दुक र कलमको संयोजनकारी
‘पुरस्कार मलाई दिनुस्, त्यो राशि बराबरको नगद तपाईंलाई नै भने’ भनेर पुरस्कार वितरकलाई पनि फकाइन्छ भन्ने पनि सुन्नमा आउँछ ।'
‘घामकिरी’ फिटिक्कै मन परेन
कुनै लेखकको अघिल्लो पुस्तक राम्रो लागेर अर्काे पुस्तक पनि पढ्यो त्यो राम्रो हुँदैन । खालेद हासेनीको ‘एण्ड दि माउन्टेन इचोड’ राम्रो लागेन । उनका अघिल्ला कृतिहरु ‘दि काइट रर्नर’ र ‘अ थाउजेन्ड स्पेलेन्डडसन्स राम्रो लागेर पढेको थिएँ । अनि नयनराज पाण्डेको ‘घामकिरी’ फिटिक्कै मन परेन ।
‘कुनै पुस्तकले मलाई रुवाउन सकेको छैन’
मान्छेहरु सेन्टिमेन्टल गीत सुन्दा पनि रोइदिन्छन् । फिल्म हेर्दा पनि रुन्छन्, तर मलाई अहिलेसम्म कुनै पुस्तकले रुवाउन सकेको छैन ।
ब्याक बेञ्चर ‘भ्यालेण्टिना’
सगौरव भन्छु म ब्याक बेन्चर थिएँ, र छु । पढाइमा लद्दु भएर होइन । कक्षाको अन्तिम बेञ्चमा बसेर पढ्नुको मज्जा यो छोटेमोटे कथाको काइते चिर्कटोमा अटाउँदैन । तपाईंहरूमध्ये कोही त प्रेममा पर्नु भएकै होला । यदि पर्नु भएको भए राजधानीमा गुड्ने लोकल बसको अन्तिम सिटमा बसेर यात्रा गर्नुको अद्भूत आनन्द तपार्इंहरूको प्रेम जोडीलाई पनि थाहा हुँदो हो ।
उपन्यासकार सरस्वती प्रतीक्षाको काठमाडौं हेराई : 'काठमाडौं कागजको बाघ जस्तो'
कुनै जमाना थियो, काठमाडौं बाघ जस्तो थियो र त्यो देखेर मोफसल तर्सनु पथ्र्यो । लेखक बन्नलाई काठमाडौं नगइनहुने वा काठमाडौंका पत्र–पत्रिकामा आफ्नो रचना नछापी नहुने बाध्यता थियो । हेर्दाहेर्दै काठमाडौं चिडियाखानाको बाघजस्तो बन्यो ।
‘भूकम्पले मलाई लेखक बनायो’
कलकत्तामा जन्मिएका अमन श्रेष्ठ पाँच वर्षको उमेरमा सर्लाहीको हरिवन फर्किए । पढाइ त्यहीँ सुरु भयो र प्लस टु त्यहीँ पूरा गरे । बिबिएस अध्ययनसँगै रेडियो सिटी एफएममा कार्यक्रम चलाउँदै अघि बढे । एमकम अध्ययन सकेपछि उनी भविष्य खोज्दै अस्ट्रेलिया गए ।
‘पुस्तक लेख्नु आविष्कार हो, निरन्तरको खोजी हो’
कामको व्यस्तताले गर्दा पहिलेको तुलनामा अहिले म पढाइलाई समय अलि कम दिने गरेको छु । कार्य व्यस्तताको बाबजुद अहिले पनि म एक साथ तीनवटा पुस्तक पढ्दै छु । ती पुस्तकमा कवि विप्लव प्रतीकको ‘अविजित’, रवीन्द्र कार्कीको ‘बोर्डर’ र झुम्पा लाहिरीको ‘लो ल्यान्ड’ भन्ने पुस्तक रहेका छन् ।
‘मानसिक विकार फ्याँक्न पुस्तक पढ्छु’
कवि विप्लप प्रतीकले भर्खरै ‘अविजित’ उपन्यास प्रकाशन गरेर आफ्नो परिचय उपन्यासकारमा उकालेका छन् । ‘नहारेको मान्छे’ र ‘अ पर्सन किस्ड बाई मुन’ उनका प्रकाशित कविता कृति हुन् । ‘अ पर्सन किस्ड बाइ द मुन’ त अंग्रेजी, फ्रान्सेली र स्पेनी भाषामा समेत अनुवाद भइसकेको छ ।
‘मोटो किताब भनेपछि तर्सिन्छु म’
पुस्तकको रूपमा त हैन । तर, अहिले म एउटा पत्रिकामा छापिएको अफगानी लेखक अतिक रहिमीको उपन्यास ‘अ थाउजेन्ड रुम्स अफ ड्रिम्स एण्ड फियर’को हिन्दी अनुवाद पढिरहेको छु । अतिक रहिमी लेखकबाहेक सिनेमाका निर्देशक पनि हुन् । उनको ‘गन विद द विन्ड’ भन्ने फिल्म मलाई साह्रै मन परेको हो । निकै चर्चित सिनेमा पनि हो यो ।
‘सानो छँदा ‘मुनामदन’ पढ्दा खुब रोइयो’
रंगकर्मी तथा नाटककार अषेश मल्ल पेशाले पद्य कन्या क्याम्पसका नेपाली साहित्यतर्फ सहप्राध्यपक हुन् । हालसम्म उनका २२ वटा नाट्य पुस्तक साथै ‘अद्र्धविराम’ कथा संग्रह, ‘एक्लो एकान्त’ कविता संग्रह पनि प्रकाशित भइसकेका छन् ।
‘भैरव अर्याल र केशवराज पिंडालीले खुबै हँसाए’
पूर्व मुख्य सचिव एवं कवि विमल कोइराला एक कुशल प्रशासक हुन् । त्यसका अतिरिक्त साहित्य क्षेत्रमा पनि उनले कलम चलाएका छन् । उनका ‘मौन शिविरबाट’, ‘निजामती सेवामा विमल कोइरालाका २७ वर्ष’ जस्ता कविता र अनुभूति गरी पाँच पुस्तक प्रकाशित छन् । विविध विधामा उनका लेख तथा अन्य रचना विभिन्न पत्रपत्रिकामा प्रकाशन हुने छन् ।
लाहुरे दुःखको चिरफार ‘मेम साहेब’
आम निर्वाचन २०७४ को मत परिणाम धमाधम आउँदैछ । संविधान सभाबाट संघीय नेपालको नयाँ संविधान जारी भएपछि पहिलोपटक मतदानमार्फत जनमत प्रकट भइरहेका बेला डा. चन्द्रबहादुर गुरुङ ‘आक्राङे’ पोखरामा भन्दै थिए, ‘हाम्रो देश अझै सार्वभौमसत्ता सम्पन्न छैन ।’ यतिबेला यसोभन्दा धेरैलाई मन पर्दैन होला, उनले थपे, ‘बाध्यतावश भन्नुपर्छ, वास्तविकता यही हो ।’
बाहुनी प्रेम
जब पहिलो पटक महसुस गरेँ..बतासले ल्याएको उसको प्रेमको स्पर्श..मनको सल्लेरीमा जोडजोडले बग्यो ऊ..ठीक त्यसै बेलादेखि..बा–आमाको अनुहारबाट..अस्ताएको थियो घाम..दाई भाउजूको शिरको ताज पनि..बाँसको टुप्पोझैं नुहेको थियो..र सानो भाइ मेरो अघिपछि उफ्रिदै कराउँथ्यो..‘दिदी, ऊ त अछुत हो अरे’.. मैले कहिल्यै जात, धर्म र वर्ग सोधिनँ, बरु उसले बालेको प्रेमको दियोमा अनवरत तेल थपिरहेँ आँखाले धून नसुनेजस्तो प्रेमले पनि त कहाँ सुन्दो रै’छ र जातको कुरा
Copyright 2016 Nepal Republic Media Pvt. Ltd.
| All rights reserved.